‘Mensen gaan vaak harder praten, overdreven articuleren of heel kinderachtig praten. Of ze zeggen: ‘Als je niet op het juiste woord kan komen, schrijf het dan even op.’’ Veelgehoorde misvattingen bij patiënten met afasie vertelt Margreet Hakvoort, als logopedist verbonden aan ziekenhuis Rijnstate in Arnhem. Ze werkt dagelijks met afasiepatiënten, patiënten bij wie door hersenletsel een of meer onderdelen van het taalgebruik niet meer goed functioneren. In dit gastblog vertelt ze hoe ze met oefeningen patiënten weer op weg helpt in de communicatie.
Wat doet een logopedist precies bij patiënten met afasie?
‘Zodra het vermoeden bestaat dat iemand afasie heeft als gevolg van bijvoorbeeld een beroerte of hersenbloeding, inventariseert de logopedist of en in welke mate de vier gebieden spreken, schrijven, begrijpen en lezen bij de patiënt mogelijk zijn aangetast. Dat gebeurt aan de hand van speciale afasietesten maar ook door bijvoorbeeld simpelweg te vragen naar de naam van de patiënt of naar leeftijd, adres of beroep. Soms weet iemand wel dat hij 83 jaar is maar zegt hij dat hij 67 jaar is. De woordvinding is dan aangetast maar soms kan iemand de juiste leeftijd nog wel op papier aanwijzen. Al snel wordt met dat soort vragen duidelijk wat iemand nog wel of niet kan en stel ik daar de oefeningen op in. Ik laat ze bijvoorbeeld korte woorden naschrijven, afbeeldingen benoemen, hardop voorlezen of ik vraag ze zoveel mogelijk woorden in een bepaalde categorie op te noemen, bijvoorbeeld zoveel mogelijk dieren. Zo ben ik eigenlijk onderzoekend aan het oefenen en kijk ik gaandeweg hoe het gaat.
Het spraak- en taalvermogen kun je vergelijken met een grote kast met laden. In de ene la zitten alle dieren, in de andere alle woorden met een a, in weer een andere alle kleuren enzovoort. Bij mensen met afasie ligt de inhoud van die laden echter flink overhoop waardoor het spreken, schrijven, begrijpen en lezen wordt bemoeilijkt. Harder tegen ze praten of vragen om het even op te schrijven heeft dan geen zin. Het hele concept van een woord kan weg zijn.’
Waarom is snel starten met logopedie zo belangrijk voor de patiënt?
‘Het is belangrijk om zo snel mogelijk inzicht te krijgen in wat iemand nog wel of niet kan. Door regelmatig te oefenen, zo’n drie à vier keer in de week, leren we de patiënt stapje voor stapje weer iets bij. Als je er een tijd overheen laat gaan voordat je gaat oefenen, weet je de ernst en omvang van de afasie niet en help je de patiënt ook niet verder in het leren communiceren.
Bij ontslag uit het ziekenhuis, wordt thuis of in het revalidatiecentrum verder gewerkt aan het verbeteren van de spraak en taal. De oefeningen tijdens de ziekenhuisperiode vormen dan een goede basis.’
Waarom is dit werk zo belangrijk voor jou?
‘Het vak van logopedist is heel breed. Het heeft een medische kant maar ook een psychologische. Ik krijg veel te maken met patiënten met geheugenproblemen. En soms ben ik ook net een maatschappelijk werker omdat we mensen behandelen die in een hele emotionele periode zitten. Afasie heeft een grote impact op iemands leven. Het begeleiden en opvangen van de patiënt en zijn familie en ze uitleg geven vind ik mooi om te doen. Ik kan ze helpen in een moeilijke tijd. Het is veelzijdig werk, geen patiënt is hetzelfde. Elke dag is weer anders en dat maakt het boeiend.’
Opnieuw leren spreken, schrijven, begrijpen en lezen. Een lange weg te gaan. Met veel geduld, begrip en oefening boekt Margreet ogenschijnlijk kleine resultaten. Maar elk resultaat is een stapje vooruit in het opnieuw leren communiceren. Zo belangrijk, zo essentieel. Een bijzonder beroep.
Leuke informatieve blog!